De heer van Kooten stuurde ons de volgende vraag: Vorig jaar ben ik met mijn gezin naar Brasschaat (België) verhuisd. Ik werk als marketing-manager bij een bedrijf in Nederland. Eén van de gevolgen van mijn verhuizing is dat de door mij betaalde hypotheekrente (f 30.000) die betrekking heeft op het huis in Brasschaat, niet meer aftrekbaar is in 2000. Nu heb ik gehoord dat een buitenlands belastingplichtige in het nieuwe belastingstelsel ook kan kiezen voor binnenlandse belastingplicht. Het gevolg hiervan zijn dat de hypotheekrente met ingang van 2001 afgetrokken kan worden van mijn looninkomsten in Nederland. Nu kan ik mij haast niet voorstellen dat Nederland zich zo makkelijk belastinginkomsten laat ontgaan. Is het verstandig om voor binnenlandse belastingplicht te opteren, zodat de hypotheekrente aftrekbaar is, of zit er een addertje onder het gras?

Antwoord
Of iemand als binnenlands danwel als buitenlands belastingplichtige wordt aangemerkt dient te worden bepaald krachtens objectieve criteria. Men kan hierbij denken aan de feitelijke woonplaats van belastingpichtige, in welk land ligt het middelpunt van zijn sociale contacten, lidmaatschappen, waar is belastingplichtige ingeschreven in het bevolkingsregister enzovoorts. Wanneer men op grond van deze criteria als buitenlands belastingplichtige wordt aangemerkt, dan heeft Nederland slechts een beperkt heffingsrecht. Een buitenlands belastingplichtige wordt in Nederland alleen belast voor inkomsten, die in Nederland hun oorsprong kennen. Deze inkomsten dienen dan ook nog door een belastingverdrag aan Nederland te zijn toegewezen. Tot de invoering van het nieuwe belastingstelsel aan het begin van dit jaar bestond er geen keuzemogelijkheid om aangemerkt te worden als binnenlands danwel buitenlands belastingplichtige.

Veranderingen in 2001
Met betrekking tot het onderscheid tussen binnenlands en buitenlands belastingplichtigen is er in de Wet Inkomstenbelasting 2001 weinig tot niets veranderd ten opzichte van de oude wet. Eén belangrijke wijziging is opgenomen in de nieuwe wet. Vanaf 1 januari 2001 kunnen buitenlands belastingplichtigen opteren voor binnenlandse belastingplicht. Het gevolg hiervan is dat u in Nederland belast wordt volgens de regels die gelden voor binnenlandse belastingplichtigen. U wordt dus in de heffing betrokken alsof u nog altijd in Nederland woont.

De reden voor een dergelijke keuze zal in veel gevallen zijn om bepaalde Nederlandse aftrekposten te kunnen claimen. U gaf zelf al aan dat de door u betaalde hypotheekrente in dat geval aftrekbaar is van uw in Nederland genoten inkomen. De keuze voor binnenlandse belastingplicht betekent echter niet dat u niet meer belastingplichtig bent in België, het gaat hier om een fictie. Omdat u in België woonachtig bent, ingeschreven bent in het bevolkingsregister en het middelpunt van uw sociale contacten zich daar bevindt, zult u ook in België aangemerkt worden als binnenlands belastingplichtige. Het verdrag zal vervolgens bepalen waar België en waar Nederland over mag heffen. Op grond van uw informatie zullen de meeste inkomsten worden toegewezen aan België. Hypotheekrente is een negatieve inkomenspost en deze kan door het feit dat Nederland alleen een belastingvrijstelling geeft, in Nederland verrekend worden. U vraagt zich af of er niet een addertje onder het gras zit, immers de hypotheekrente kan vanaf dit jaar worden afgetrokken van het in Nederland genoten arbeidsinkomen, terwijl de extra baten voor de belastingdienst lijken te ontbreken. De keuze voor binnenlandse belastingplicht kan echter verstrekkende gevolgen hebben voor de toekomst.

De hoofdregel is dat wanneer niet langer gekozen wordt voor binnenlandse belastingplicht de buitenlandse aftrekposten en de aan het buitenland toegewezen negatieve inkomstensposten van de laatste acht jaren alsnog bij het inkomen moeten worden bijgeteld. De extra aftrek die u heeft genoten door te kiezen voor binnenlandse belastingplicht komt dan alsnog te vervallen. Dit laatste zullen wij verduidelijken met een voorbeeld.

Voorbeeld
Stel dat u besluit opteren voor binnenlands belastingplicht, zodat de jaarlijks door u betaalde hypotheekrente ad f 30.000 van uw huis in Brasschaat in mindering kan worden gebracht op uw arbeidsinkomen. We gaan er van uit dat u uw hypotheek in 2012 heeft afgelost. In 2001 opteert u voor het eerst voor binnenlandse belastingplicht, in 2012 kiest u weer voor de buitenlandse belastingplicht. Het gevolg hiervan is dat in 2011, het laatste jaar dat u als binnenlands belastingplichtige wordt aangemerkt 8 * f 30.000 = f 240.000 bij uw inkomen wordt geteld. Door te kiezen voor middeling zal de belastingdruk in 2011 nog enigszins gematigd worden. Als gevolg van de middeling zal over de jaren 2009-2011 het gemiddelde inkomen belast worden. Dit zal betekenen dat u nog een naheffingsaanslag krijgt over de jaren 2009 en 2010. De middeling zal dus niet kunnen voorkomen dat er een forse heffing inkomstenbelasting zal plaatsvinden over het jaar 2011.

Een ander nadeel is dat Nederland het besluit ter voorkoming van dubbele belasting hanteert. In de praktijk komt het erop neer dat Nederland eerst de belasting heft en vervolgens een vrijstelling geeft voor het deel dat toekomt aan België. Doordat de vrijstelling gegeven wordt tegen het gemiddelde belastingtarief kan het zijn dat Nederland zich een stuk progressie voorbehoudt. Dat wil zeggen dat Nederland over het verschil tussen uw topbelastingtarief en uw gemiddelde belastingtarief bij mag heffen.

Conclusie
In het voorgaande hebben wij in het kort weergegeven wat voor u de consequenties zijn indien u opteert voor de binnenlandse belastingplicht. In eerste instantie is de mogelijkheid om te kiezen voor binnenlandse belastingplicht een gunst aan de belastingplichtige. Immers er wordt hem de mogelijkheid geboden om hypotheekrente af te trekken, dat betrekking heeft op een huis in het buitenland, van inkomen dat verkregen wordt in Nederland. De keuze om nu te opteren voor binnenlandse belastingplicht kan echter in de toekomst nadelige consequenties hebben. Daarnaast willen wij u erop wijzen dat Nederland zich in sommige situaties progressie voorbehoudt, waardoor de vrijstelling lager is dan waarop men in eerste instantie denkt recht op te hebben.

Met betrekking tot uw vraag of het verstandig is om te opteren voor de binnenlandse belastingplicht kunnen wij het volgende opmerken. Omdat de belastingdienst voor elke gunst die zij aan u verleent in de toekomst een tegenprestatie verwacht, is het verstandig wanneer u eenmaal bent geëmigreerd daar voor de belastingplicht niet (lichtzinnig) op terug te komen. Wees dus terughoudend met het opteren voor binnenlandse belastingplicht en stem een en ander eerst af met uw belastingconsulent.